Anne de Haan on Fri, 13 Jun 1997 20:01:02 +0200 (MET DST) |
[Date Prev] [Date Next] [Thread Prev] [Thread Next] [Date Index] [Thread Index]
<nettime> De Vagina is de baas op internet |
De vagina is de baas op internet Nieuwe media kunstenaressen geïnspireerd door erotiek, identiteit en sociale rolpatronen. Surfend over het internet kom ik het ‘Virtuele Themapark’ van de meest toonaangevende cyberfeministische kunstenaarsgroep VNS-Matrix tegen. Het klinkt allemaal veelbelovend en ik ga als heterofiele vrouw geïnteresseerd de site van de Mannelijke Lustwereld bekijken. Tot mijn grote teleurstelling geen mooie blote mannen op het scherm maar een universum met paarse planeten en de tekst ‘Viral Pleasure World’. Als ik verder wil klikken kom ik steeds weer terecht op de eerste pagina. Als ik voor de andere drie opties kies dan gebeurt hetzelfde: weer de planeten en vervolgens weer terug op de eerste pagina. Alleen bij het Einde van de Wereld kom je uiteindelijk uit in de Vieze Geslachtswereld met een afbeelding van een planeet waar pietepeuterig kleine mensjes elkaar groepsgewijs aflikken. Vervolgens kom je op de homepage van Gashgirl, de bijnaam van Francesca da Rimini, een van de dames van VNS Matrix. Op deze pagina dan eindelijk wat meer ‘informatie’ in de vorm van een woordenmelange van tekstfragmenten uit SM-verhalen, filmtitels en computertermen die met elkaar verbonden zijn. De titel boven deze pagina zegt al genoeg: ‘GenderFuckMebaby’s palace of Unparalleled Cynicism’, ouderwetse artistieke geheimzinnigheid gelardeerd met zinneprikkelende citaten, waar je urenlang je hoofd over kunt breken als buitenstaander. Cyberslut VNS (VeNuS) Matrix wil inderdaad verwarring scheppen. De vier Australische dames willen chaos creëren in de normen en waarden van de huidige maatschappij omdat ze het niet eens zijn met de rol van de vrouw daarin. Ze maken electronische kunst die de computermassacultuur en haar producten op een speelse, maar heftige aan de kaak stelt. VNS Matrix ageert op humoristische wijze tegen vrouwonvriendelijke of seksistische uitbarstingen van mannen op het internet. De dames schuwen geen middel om hun doel te bereiken, daarom zijn ze ook niet anti-sex, anti-porno of zelfs anti-man. Ze vinden net als de feministen uit de jaren zeventig, dat het tijd wordt dat de vrouwen op het internet het roer over moeten nemen van de mannen, want de mannen gedragen zich niet goed genoeg. Nog veel teveel vrouwen hebben last van obscene opmerkingen. Het Corpus FantasticaMOO, een internetspelletje, illustreert duidelijk hoe obscene kerels teruggepakt worden. VNS Matrix gaat hier virtueel gepierced, gemaskerd, geharnast en gewapend met enge marteltuigen, onder pseudoniemen als Psibapussy en Cyberslut, een donkere internetomgeving binnen. Daar terroriseren ze alles wat mannelijk is zodra het inlogt in dit tartaros-achtige domein. Zo is iemand die als Quentin Tarrantino binnenkwam bijna door Psibapussy met een gevaarlijk C46- laserpistool van het virtuele leven beroofd. De dames zijn de baas en hun vrouwelijkheid is heilig: zo is het diepst van hun rijk, de Matrix, alleen te bereiken via de (virtuele) clitoris. De vagina is het symbool van de vrouwelijke macht. In hun ‘Bitch Moo Manifesto’ geven de dames dan ook hoog op ‘kunst met hun kut’ te maken en dat hun kut het hen mogelijk maakt zich af te kunnen zetten tegen het ‘Big Daddy Mainframe’. ‘Big Daddy Mainframe’ staat symbool voor de mannenmaatschappij, die nog steeds de boventoon voert naast in de echte wereld ook in de virtuele wereld. Het is tevens een verwijzing naar het computerprogramma ‘Mainframe’ van de computergigant IBM, dat dominant aanwezig is in de computerbusiness. De kunst van deze cybervamps is op zijn mooist in hun fantastische projecten die gebaseerd zijn op internet- en CD-rom-spelletjes zoals Quest en Doom. In 1995 maakten zij samen met de kunstenares Leon Cmielewski een project getiteld ‘The User unfriendly interface’, waarin het de bedoeling was zoveel mogelijk mensen te beledigen. Het project bestond uit prachtig vormgegeven pagina’s met buttons waar niet op geklikt mocht worden. Als iemand dat toch deed dan werd er door het computerprogramma op hem gescholden en veranderden de buttons vervolgens in insekten die van het beeldscherm afliepen. Als iemand in opdracht van het programma zijn ideologie intypte dan werd deze vervolgens afgekraakt. Dit project was niet zozeer een aanval op de mannenheerschappij, maar een aanval op de heersende commercie en hun standaardprodukten, die altijd maar klantvriendelijk moeten zijn. De dames van VNS Matrix zijn dus niet alleen ouderwets feministisch, maar uiten in hun werk tevens kritiek op de massaconsumptie maatschappij. Het spel van de communicatie Naast het ondermijnen van de dominante rol van de man is VNS Matrix ook bezig om te onderzoeken in hoeverre het spel een symbool is van de sociale rolpatronen in het culturele leven. Is genot een belangrijke voorwaarde om kunst te ervaren. Interactiviteit geeft je de macht om in het kunstwerk in te grijpen. De Hongaarse Agnes Hegedüs, een niet feministische kunstenares, ziet de nieuwe media als een interessant onderzoeksterrein op het gebied van sociale interactie. In de nieuwe media ontstaat een nieuwe spelletjescultuur, die interactief en telematisch (communicatief op grote afstand) is. Ze vindt het bijzonder dat iedereen hier een andere identiteit aan kan nemen. Het communiceren via internet is hierdoor speelser dan het echte leven. Het internet is een spel van de verleiding. Niet de verleiding van de bereikbaarheid van computers-op-afstand is verslavend, maar het geheimzinnige rendez-vous van mannen en vrouwen geeft een kick. Op internet kunnen mensen makkelijk contact met elkaar maken zonder elkaar te zien, daarom kan iemand net doen alsof hij er anders uitziet dan in het dagelijks leven. De Televirtuele Fruitmachine van Agnes Hegedüs uit 1994 is gebaseerd op dit speelse interactieve aspect. De installatie bestaat uit een groot scherm waarop drie puzzelstukken van een fruitmachine geprojecteerd zijn. Voor het scherm staan drie standaarden met een joystick. Er kunnen drie verschillende mensen tegelijk aan dit spel deelnemen. De stukken fruit verwijzen naar de verboden vruchten uit het paradijs en naar de verleiding. In tegenstelling tot VNS Matrix die de nieuwe (digitale) wereld graag wil zien alsof deze helemaal door vrouwen wordt gedomineerd, vindt Hegedüs dat niet nodig. Als het man- of vrouw-zijn omgewisseld wordt kan worden in de virtuele ruimte, wordt de geslachtsidentiteit immers minder belangrijk. Het idee van geslachtsverwisseling met behulp van moderne technieken was reeds beproefd door de kunstenaar Marcel Duchamp, die zichzelf in travestie liet fotograferen als Rrose Selavie (Eros c’est la vie): de travestie als seksueel genot. Metamorfose Het lichaam wordt steeds minder relevant want door middel van de techniek worden we nomaden in geest en lichaam. Zo kan het lichaam kan dankzij de techniek verbeterd worden. Dit thema intrigeert veel kunstenaressen van deze tijd. Ook als een vrouw niet ziek is dan is er nog steeds de techniek die haar moet verbeteren. Veel kunstenaressen ageren tegen ingrijpende lichaamsveranderingen van gezonde vrouwen, zo ook Sonya Rapoport en Marie-José Sat. ‘De kosmetische industrie is een vorm van vrouwen onder de duim houden’ vinden deze Amerikaanse kunstenaressen. In hun ouderwets feministische folder staat geschreven, dat mannen vrouwen onder de duim willen houden, omdat ze bang zijn voor vrouwen. ‘Daarom werden vrouwen vroeger vaak als heks bestempeld. Eva was de eerste en tevens slechtste vrouw. De heks werd beschouwd als de slechte dochter van Eva. Het idee van ‘de vrouw is slecht’, komt uit middeleeuwen tot aan de zestiende eeuw. Om deze reden krijgen tot vandaag toe vrouwen in de islamitische landen minder kansen dan mannen, worden vrouwen in Afrika besneden. En worden westerse vrouwen diëten en cosmetische chirurgie opgedrongen’, zeggen Sat en Rapoport. Het Bitter Herb Menu is een metafoor voor de vermeende slechtheid van vrouwen. In Genesis heeft God de mens veroordeeld tot het bewerken van het veld en het eten van de oogst. In vroegere tijden werden vrouwen gezien als de bezwerende genezeressen in antieke kruidendokterspraktijken, beweren de kunstenaressen. Het eerste gedeelte van de website ‘Brutal Myths’ beschrijft welk bitter kruid de geest van de man besmet, zodat hij gelooft in de slechtheid van de vrouw. Het tweede gedeelte van het digitale kunstwerk stelt een weldadige kruidentuin voor met genezende kruiden. Vagina Dentata Zo kun je op de website van Sat en Rapoport het bittere kruid cleavers vinden, wat de vagina ertoe zou bewegen de penis op te eten. Het principe van de Vagina Dentata, de oppermachtige en mannelijkheid verzwelgende vagina komt terug in diverse culturen. In de folder van deze twee kunstenaressen wordt uiteengezet dat vrouwen in hun vrijheden worden en identiteit beknot door bijvoorbeeld besnijdenis, zodat ze niet meer in staat zijn normaal te urineren of te genieten van sex. De bevrijding van vrouwen op dit gebied wordt verkregen door mannen terug te pakken door ze te castreren. Het kruid dat hier mee samenhangt is Heartsease. De Vagina Dentata is een geliefd onderwerp onder cyberfeministische kunstenaressen, want het is het ultieme symbool van het ontnemen van de mannelijke macht, zodat de vrouwen de scepter kunnen zwaaien. Het Bitter Herb Menu ziet in deze machtsovername een meer occulte mystieke betekenis. Ook VNS Matrix bedient zich van de ‘Vagina Dentata’, zij het in de luchtigere vorm van een vampierachtige snol, die Dentata heet. Dit figuur moet ‘mannen doodschieten’ in het ‘Cybersquat’, een virtuele spelomgeving van VNS Matrix. Interactieve rituelen in het Bitter Herb Menu, die door de toeschouwer worden uitgevoerd, dragen ertoe bij dat de mythen over de slechtheid van de vrouw worden vernietigd en brengen de angsten van mannen tot bedaren. In de praktijk kan de websurfer alleen de afbeeldingen van planten en oude houtsneden met middeleeuwse taferelen van onder andere gemartelde vrouwen op het scherm aanklikken en lezen wat er op het scherm staat. Sat en Rapoport vinden dat ze met deze website een bijdrage hebben geleverd aan de ontwikkeling van het web als een nieuw artistiek en technologisch medium, dat vrij is van seksuele vooroordelen en verschillen, zodat de reputatie van vrouwen gezuiverd kan worden. Common ground Sonya Rapoport ziet het web als ‘vrij’ en makkelijk om een presentatie van vrouwelijk werk te geven. Ze hoopt ook mensen te bereiken die anders nooit naar een tentoonstelling gaan: ze streeft naar een soort ‘common ground’: een virtuele ruimte gelinkt aan allerlei vrouwelijke kunstenaars. De Nederlandse kunstenares Mathilde Mupé is haar min of meer voor geweest omdat zij reeds een link had gemaakt naar allerlei feministen in cyberspace. De Duitse feministische videokunstenares Ulrike Rosenbach en diens voorbeeld de Amerikaanse kunstcritica Lucy Lippard hebben in de jaren zeventig al instituten opgezet waar vrouwen samen feministische kunst konden maken. Lippard had een boerderij in Amerika en Rosenbach een feministische kunstacademie in Keulen. Veel kunstenaressen zien het internet als een mogelijkheid een rollenspel te spelen, waarbij de geslachten verwisselbaar zijn. Sommige feministische kunstenaressen willen via het internet terrein kunnen winnen of gezag krijgen ten opzichte van mannen. Voor hen is het spel van de seksualiteit eerder een vorm van macht dan van romantiek. Het seksuele orgaan is naast het ervaren van sensueel genot ook in staat om te plassen, voor nageslacht te zorgen en onderscheid te maken tussen de overheersende en onderdrukte sekse. Feministische kunstenaressen zijn nu de mogelijkheden van het internet aan het verkennen om eindelijk de scepter over te kunnen nemen. Zij willen juist niet als vrouw onherkenbaar zijn, maar willen juist door middel van hun vrouwelijkheid zegevieren over de mannelijke heerschappij. De identiteit van de vrouw moet daarom juist versterkt worden. De vraag is of dat nog relevant is in een tijdperk van androgynie en transsexualiteit, want het lichaam is in de huidige maatschappij ook te veranderen. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ http://utopia.knoware.nl/users/sigorney --- # distributed via nettime-l : no commercial use without permission # <nettime> is a closed moderated mailinglist for net criticism, # collaborative text filtering and cultural politics of the nets # more info: majordomo@icf.de and "info nettime" in the msg body # URL: http://www.desk.nl/~nettime/ contact: nettime-owner@icf.de