Re: [Nettime-nl] Re: Conservatief, Progressief, Tijdverlies (Leo Lake)

[Leo Lake <lake@lake.nl>]

Dag Josselien,

Naar aanleiding van Pim Fortuyn:

> Nee, je kunt je niet keren naar "wat er wel toe doet" zonder je
> constructief bezig te houden met ons huidige nationale "politieke
> management". Wat nog steeds een van de beste democratische systemen is die
> je practisch gezien kunt krijgen in de wereld, en dat mag -met alle
> volledig valide kritische noten die je erbij moet zetten-nooit vergeten
> worden. Vooral niet door onsportieve (tijdelijke) verliezers daarbinnen.

De opkomst van Pim Fortuyn was volgens mij niet zozeer een reactie op de 
bestaande politiek, als wel een gevolg van de "taboeiserende werking van de 
media." Binnen die media heeft de politiek natuurlijk wel een rol gespeeld. 
Als je je constructief met een oplossing wilt bezighouden, dan moeten de 
media hervormd worden, meer dan de politiek. Dat is een belangrijk verschil 
tussen jouw en mijn opvatting (denk ik). 

Natuurlijk is het allemaal veel te ingewikkeld om van een mening zeker te 
zijn, maar laat ik mijn media-als-oorzaak-vermoeden eens proberen uit te 
werken. 

De informatie die de meeste mensen over zich heen krijgen gestrooid, is 
afkomstig van tv, radio, nieuwsbladen en kranten. Bij het bepalen van wat 
verteld wordt en hoe het gebracht moet worden, zijn overduidelijk de 
kenmerken van een zekere intellectuele elite te herkennen. Ze bepalen niet 
het volledige aanbod van wat er op tv en de nieuwsbladen te zien zijn, maar 
ze bepalen wel welk deel ervan serieus is en welk deel niet. Deze zifting in 
wat 'er toe doet' en wat 'er niet toe doet' maakt een vrijwel perfecte 
tweedeling mogelijk van artikelen en programma's. Het journaal is serieus, de 
honeymoon quiz niet. Voetbal is niet serieus, Barend en Witteman wel. Den 
haag vandaag doet er toe, Youp van het Hek niet. Het parool is serieus, de 
prive niet. 

Bij wat er 'toe doet' gaat het niet alleen om selectie, maar ook om een 
inkadering van de boodschap in een onder de 'intellectuele mediamaker' 
heersend stelsel van normen en waarden. De niet-discriminatie van minderheden 
en vrouwen is een van de meer dominante waarden die heel vaak heel duidelijk 
terug te vinden zijn. Iemand die moppert over zijn Turkse buurman voelt zich, 
wanneer op de tv, wel verplicht te zeggen dat hij niets tegen Turken heeft. 
Een deskundige die moet speculeren over een verschil bij een of andere 
enquete-onderzoek tussen mannen en vrouwen, bedenkt zich wel 20 keer alvorens 
dit als iets negatiefs voor vrouwen te presenteren. Niet-discriminatie van 
minderheden lijkt een waarde van hogere orde te zijn dan objectiviteit.

De politiek is een van de meer krachtige elementen in het deel van de media 
'die er toe doet' die veel baat heeft om sociaal wenselijk gedrag te 
vertonen, dus om de heersende waarden en normen in de media te bevestigen.
Ik noem deze druk tot het doen van sociaal wenselijke uitingen maar even de 
taboeiserende werking van de media. Men heeft niet het gevoel alles te mogen 
zeggen.

Wat we nu al een flink aantal jaren zien, is dat deze druk steeds brutaler 
wordt weerstaan. Steeds vaker is men bezig om ongegeneerd de 'verkeerde' 
dingen te doen. Big Brother op de tv is daarvan een voorbeeld, sex op SBS een 
andere en de populariteit van roddelbladen zijn in wezen een al veel ouder, 
en wat impliciet, protest tegen het deel van de media 'dat er wel toe doet'. 
Ook de rebellie tegen wat als politiek correct moest gelden, wordt steeds 
groter. Mannen laten zich bepaalde aantijgingen van feministen steeds minder 
welgevallen en schelden steeds vaker terug. Politiek correct is overigens een 
term/concept dat, niet toevallig, uit het Amerikaanse feminisme stamt. Voor 
wat betreft minderheden is ook steeds minder gebruikelijk om kritiek in 
bedekte termen te uiten. Mensen spreken steeds openlijker over de ongemakken 
van het omgaan met vreemde culturen. Maar dit laatste taboe is nog zeer vers, 
nog jong.

Pim Fortuyn is slechts een exponent van deze ontwikkeling, van deze rebellie 
tegen media-taboes. Hij heeft in feite alleen maar de mensen geshockeerd die 
nog volledige geindoctrineerd waren door de 'media die er toe doen'. Hij 
heeft een tijd kunnen teren op de effecten van deze 'shock'. De media moesten 
natuurlijk wel berichten over Fortuyn, want hij deed aan iets 'dat er toe 
doet', namelijk politiek. Bovendien trok het kijkers en lezers aan.

Maar inhoudelijk had deze man niets anders te bieden dan het aan de kaak 
stellen van de heersende normen en waarden in de media. Niet voor niets was 
zijn belangrijkste pijl gericht op het punt waar het taboe in de media (nog) 
het grootst was: de allochtonen. Dat Fortuyn zo'n succes had, was de directe 
oorzaak van de tamelijk gruwelijke uniformiteit in normen en waarden in de 
'media-die-er-toe doen'.

Als gezegd wordt dat hij aantoonbaar gelijk had, dan is het alleen maar omdat 
hij zoveel gezegd heeft: van een coherente visie, behoudens de grote nadruk 
op de vrije markt en de in zijn boeken telkens benadrukte morele(!) plicht 
mee te werken aan dit mechanisem, is m.i. geen sprake. De kracht van Fortuyn 
is een direct gevolg van de uniformiteit van de media, niet van zijn 
opvattingen.

Het probleem is dan ook niet zozeer Fortuyn of het LPF, het is zelfs niet he 
probleem van het (rechts) extremisme. Het probleem is de uniformiteit van het 
serieuze publieke debat. De oplossing moet gezocht worden in een grotere 
diversiteit van media, zodat een groter aantal mensen in de berichten die op 
hun afkomen zichzelf herkennen. Vraag me niet hoe dat moet, het is lastig. 

Maar we zouden kunnen beginnen om in plaats van orakelende deskundigen 
gepassioneerde (niet noodzakelijkerwijs 'gewone') mensen de kans te geven 
commentaar te geven op gebeurtenissen. Bovendien moet er een grotere 
tolerantie voor (vermeende) domheid komen, zolang het gezegde maar iets 
betekent voor zoveel mogelijk mensen. En misschien scheelt het ook als 
journalisten eens zouden proberen om op te schrijven wat anderen vinden: hun 
missie is het toch om ghostwriters te zijn voor hen die daadwerkelijk iets 
meemaken? Verder ben ik ervan overtuigd dat de media weer iets van hun 
diversiteit en levenskracht terug vinden wanneer ze alle PR-medewerkers en 
communicatie-adviseurs zouden ontslaan. 

Misschiend dat we dan ook weer eens echte(!) mensen zien in de serieuze media.

Ik eindig weer, hoewel jij, Josselien, veel hebt gezegd dat de moeite waard 
is. Ik ben het nog steeds aan het 'verwerken'. Dank in elk geval voor je 
tekst :)

L.
E. lake@lake.nl
W. http://www.lake.nl
______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (grootveld@nrc.nl).