Re: [Nettime-nl] het medium in de (schilder)kunst

[Eric Kluitenberg <epk@xs4all.nl>]

Een interessante bijdrage aan de discussie over hoe nu verder met de 
beeldcultuur en de kunst in het bijzonder. Een eeuwige discussie, zoals 
het hoort, tot we besloten hebben dat het er echt niet meer toe doet. Zo 
ver ben ik vooralsnog niet en vele anderen (gelukkig) ook niet.

Ik vind de titel een beetje misleidend - "het medium in de 
(schilder)kunst". Het lijkt me namenlijk dat de crisis waar Martin over 
schrijft niet medium-specifiek is, om het zo maar te zeggen. De crisis 
is overal, dat wil zeggen dat de vraag naar de relevantie en actualiteit 
van de kunst groter is dan ooit (sinds de uitvinding van het concept 
"kunst" als los staand van ambacht). Die crisis is allereerst een gevolg 
van de explosie van de beeldcultuur in haar ongehoorde veelvormigheid en 
helemaal in haar veelvuldigheid. De enorme visuele expertise die is 
opgebouwd na eeuwen van experimenteren en haar mechanische, 
elektronische en digitale reproductie hebben een david en goliath 
karakter gegeven aan de soms futiel lijkende strijd van de kunsten met 
de geexplodeerde beeldcultuur.

Het gaat volgens mij echter evenmin om de vorm - de crisis van de vorm 
zou hooguit kunnen zijn dat elke denkbare vorm tegenwoordig mogelijk is 
als instrument voor de kunstenaar, waardoor er een soort 
vrijblijvendheid dreigt. Anything goes, because nobody cares...

Eerder zou ik de aandacht willen richten op de rol van het idee in de 
kunst. Ideeën drijven volgens mij de wereld, tenslotte is geld ook maar 
een idee.... Sinds Duchamp's afscheid van de retinale kunst is kunst 
primair een filosofische activiteit geworden. Lyotard heeft er bij 
herhaling op gewezen dat dit zelf-reflectieve moment in de kunst een 
oneindigheid in zich bergt, een oneindigheid die haar als sensibiliteit 
verbindt met zowel de technowetenschappelijke wereld, als met die van 
het moderne kapitalisme. De technowetenschappen richten zich op horizon 
van het mogelijke en het moderne kapitalisme richt zich op de horizon 
van het realiseerbare en Lyotard observeert correct dat de horizon zich 
tot in de oneindigheid uitstrekt (met elke stap verwijdert de horizon 
zich opnieuw in gelijke mate in ons gezichtsveld). Hij noemt die 
gedeelde gevoeligheid een "affinité avec l'inifnité".

Is er een crisis van de ideeën dan?
Misschien...

Maar als er een uitweg is dan toch allereerst op het niveau van het idee 
dat nieuwe vormen drijft. Ik pleit niet voor anemische concept-kunst - 
dat kennen we nu wel en is de meest afzichtelijke vorm van 
neo-salonisme. Het gaat me eerder om ideeën die zich aan de 
vrijblijvendheid onttrekken, die inspireren, onthutsen, ontregelen, 
ondanks alles mensen op het verkeerde been zetten, die de urgentie "naar 
thuis hameren", daar staat of valt relevante kunstproductie mee, 
ongeacht in welk medium.

In de mediakunst is de crisis minstens even sterk aanwezig als in wat 
Martijn over onze schilders schrijft, het gevaar van absolute 
marginalisering, irelevantie, behaagzucht, herhaling, formalisme, 
etcetera. Lange tijd was er in deze hoek wat meer dynamiek, deels omdat 
het veld nog niet duidelijk was ingevuld, nog relatief open was. Daarmee 
was het een goed speelterrein voor een jonge generatie die haar stempel 
wilde zetten op de actualiteit. Het blijkt erg moeilijk om over de 
immanentie van de crisis een constructieve dialoog te ontwikkelen. 
Nieuwe urgente ideeën zijn nodig om de benoemde en andere gevaren te 
ontstijgen. Voor een deel zullen die ideeën afkomstig moeten zijn van 
een jonge generatie die gedreven wordt door gretigheid om haar eigen 
stem te laten horen.

Maar wat als die jonge generatie de context (media-)kunst niet langer 
als attractief of relevant / statusverhogend ziet?

Kunst als geriatrische inrichting??

groeten,
Eric




Martin Sjardijn wrote:
> "inter",  "esse" (homines). Het is niet meer tussen de mensen.
> 
> In Mediamatic wordt, meestal verhuld, verslag gedaan van de krisis, maar meer ook niet.
> Nieuws, noch nieuwe manifeste statements of praktijken te vinden in dit toch enige
> gezaghebbend tijdschrift, behalve de theorethische stuurlui aan de wal die onder 
> de (eenogige) indruk zijn van het cybergeweld van de laatste 15 jaar.
> 
> Men ziet bij Mediamatic slechts de vernieuwingen in de uit de house-party-cultuur
> voortgekomen V-J computer-praktijken met de goedkoop geworden beamers
> in de vorm van "Nieuwe Media for the (Young) Masses". V2, Paradiso en de Melkweg
> met de druk bezochte MultiMedia shows Dat levert wat geld op en vooral wat roes...
> in praktische toepassingen. Dikwijls ondersteund door de Mondriaanstichting (?!)
> 
> Paradigma-shift in de kunst? Hoe? Waar?
> 
> Op de Tu-Delft gebeuren inderdaad echt spannende dingen met augmented reality.
> Daar heeft Weibel gelijk in. Hoe redden we ons met de traditie van de kunst uit dit dal? 
> 
> -------------------------------------------------------
> Deshalb könnte es der Fall sein, dass 
> die Menschen künftig die Bilder der Wissenschaft für notwendiger erachtet als 
> die Bilder der Kunst. Um sich gegenüber den Wissenschaften und ihren 
> bildgebenden Verfahren behaupten zu können, muss Kunst nach einer Position 
> jenseits der Krise der Repräsentation und der Bilderkriege suchen. -Peter Weibel
______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).