nettime-nl: De strijd om de bandbreedte

[Ine Poppe & Marie-Jose Klaver <klaver@dds.nl>]

De strijd om de bandbreedte
Interview met Marleen Stikker

De Waag Maatschappij voor Oude en Nieuwe Media houdt zich sinds de
oprichting vorig jaar bezig met de verschillende manieren waarop informatie
overgebracht en vormgegeven kan worden. Internet en andere nieuwe media
spelen daar een belangrijke rol in. De Waag organiseert ook
samenwerkingsverbanden tussen diverse organisaties die zich bezighouden met
nieuwe media en technologie. Van de zomer vond in De Waag een
discussie-avond over webcasting, uitzenden via Internet, plaats.
Uitgenodigd hierbij waren TVTYP, TV3000, de Digitale Stad en Bellisima.
Kunstenaars en ontwerpers gaven een korte presentatie van hun activiteiten
op dit gebied. Er werd gediscussieerd over de mogelijkheden en
ontwikkelingen van de nieuwste technieken, de wensen van de gebruikers en
hun eventuele afhankelijkheid van bedrijven, zoals telecommaatschappijen en
Internet providers, die de diensten aanbieden.
Uitzenden via Internet kost veel bandbreedte. Wij spraken met Marleen
Stikker, directeur van De Waag en mede-oprichter van de Digitale Stad
Amsterdam, over de verdeling van bandbreedte.
Wat is bandbreedte?
Marleen Stikker: “Bandbreedte is de hoeveelheid gegevens die binnen een
bepaalde tijd kunnen worden verzonden. Bandbreedte is op het Internet een
cruciaal begrip dat steeds belangrijker wordt naarmate het Net voller
wordt. Hoe meer bandbreedte je tot je beschikking hebt, des te meer kun je
uitzenden."
De Waag heeft onlangs onderzoek naar de wereldwijde verdeling van
bandbreedte gedaan. De resultaten van dit onderzoek werden onder de noemer
'We want bandwidth' gepresenteerd op de Documenta X in Kassel in de vorm
van een campagne.
Stikker: "De bandbreedte-campagne was een poging om een gesprek te starten
over wie wel en wie niet deelneemt aan de informatiesamenleving. De vorige
slogan luidde 'Internet-toegang voor iedereen'. Dit is inmiddels een
versleten kreet. In het Westen is betaalbare toegang tot Internet geen
probleem meer. We hebben voor de vorm van een campagne gekozen omdat je je
op verschillende manieren kunt uitdrukken, in vlugschriften, bijeenkomsten,
nieuwsgroepen enzovoort."
        Er verschijnen steeds meer gebruikers op het World Wide Web die
experimenteren met het uitzenden van beeld en geluid. Park TV zendt
bijvoorbeeld tegelijkertijd op de kabel en op Internet uit. De Digitale
Stad heeft tijdens het referendum over de nieuwe woonwijk IJburg samen met
Beurs TV geexperimenteerd met een interactief televisieprogramma. Kijkers
konden inbellen op een computersysteem en hun voorkeurs-stem achterlaten.
De volgende die inbelde, kon de uitslag zien en daarop reageren. Nu het
project achter de rug is, kan nog het publiek alsnog de resulaten op de
website van het IJburg Referendum (http://www.dds.nl/refrendum) bekijken.
Ook zijn er audio-files te beluisteren met meningen voor en tegen IJburg.
        Stikker: “Dat zijn dingen die je alleen maar in het  medium
Internet kunt uitproberen. Ze leveren nieuwe ideeen over redactie op.
Stukken tekst gecombineerd met geluid- en videofragmenten; de mogelijkheid
om als gebruiker te reageren, becommentarieren, artikelen aan te vullen met
beeld- en geluidsfragmenten veroorzaken dat er nagedacht wordt over hoe er
gemodereerd moet worden. Bovendien zijn redacteuren en vormgevers gedwongen
om meer met elkaar samen te werken en over elkaars vakgebied na te denken."
In het onderzoek van De Waag komt naar voren volgens welke principes de
bandbreedte verdeeld wordt. Wie over hoeveel bandbreedte beschikt,
verandert door fusies van telecommaatschappijen en Internetaanbieders
voortdurend. Je kunt stellen dat Europa en de Verenigde Staten
verhoudingsgewijs over veel bandbreedte beschikken. Afrika en Azie komen er
bekaaid af.
De huidige uitzendingen via het World Wide Web kunnen door gebrek aan
bandbreedte slechts door een kleine groep gebruikers gevolgd worden. De
infrastrcutuur van het Internet is nog niet geschikt voor webcasting op
grote schaal. De bandbreedte zit namelijk aan de kant van de aanbieders.
"Wil je een grootschalig event uitzenden, zul je voor het dataverkeer
moeten betalen," aldus Stikker.
Op den duur hoeven we volgens haar niet benauwd te zijn voor een tekort aan
bandbreedte. We moeten er echter wel rekening mee houden dat aanbieders van
bandbreedte momenteel al bezig zijn schaarste te creeren. Er worden
methodes bedacht om bandbreedte op de consument af te rekenen. Voor de
individuele Internet gebruiker zal het veel te duur worden om een film uit
te zenden. Wel zal hij als passieve consument films kunnen opvragen via de
computer.
Ben je bang voor monopolievorming?
“Monopolisten als Microsoft en Worldcom kunnen straks bepalen hoe het
Internet er straks uitziet en wat bandbreedte kost. Ik zou graag willen dat
er in Nederland bandbreedte wordt gereserveerd voor cultuur. Er moet
uitzendcapaciteit beschikbaar zijn voor een ander soort inhoud dan wat de
leveranciers van de infrastructuur aanbieden. Er ligt zoveel cultuurgoed
opgeslagen in donkere kelders waar nu niemand bij kan. Er worden prachtige
films gemaakt en je bent blij als die een keer in de drie jaar in een
filmhuis worden aangeboden. Ook documentaires die nu een keer op televisie
worden uitgezonden, moeten straks gewoon via Internet te zien zijn."
Gaat het alleen om het uitzenden van films via Internet?
“Naast dat je bandbreedte nodig hebt voor video, audio en driedimensionale
omgevingen heb je capaciteit nodig voor de vormgeving. We zitten nu al met
het probleem dat  de vormgeving sites vertraagt. Met een gewoon modem duurt
het vaak heel lang om plaatjes op je scherm te krijgen."
Hoe belangrijk is vormgeving?
“De Waag is nu bezig met het projekt Piloot, een communicatie-omgeving voor
verstandelijk gehandicapten. Dit project zou grotendeels op audio en beeld
gebaseerd moeten zijn en minder op tekst. Met de huidige technologie kan
dat heel moeilijk gerealiseerd worden. Er is niet genoeg bandbreedte voor
toekomstige, intelligente systemen die bijvoorbeeld direct inspelen op de
behoefte van de gebruiker."
Aan wat voor systemen denk je dan?
“De volgende generatie communicatie-omgevingen zullen technisch veel
complexer zijn, maar tegelijkertijd voor de gebruiker makkelijker te
begrijpen. Je kunt denken aan een instant vertaalsysteem dat bijvoorbeeld,
zoals we dat in Piloot aan het ontwikkelen zijn, beeldmateriaal in geluid
omzet voor blinden en slechtzienden. Dan praat je over een heel andere
stap: namelijk over hoe je nieuwe media kunt inzetten als
communicatiemiddel. Ook hiervoor heb je meer bandbreedte nodig dan er nu
beschikbaar is."
Is bandbreedte het enige dat nodig is om  communicatiesystemen van de
toekomst te bouwen?
“Je ziet bij  nu in het bedrijfsleven grote terughoudendheid als het om
nieuwe technologie gaat. Bedrijven  zijn bang om te investeren in nieuwe
technologie en kennis omdat ze denken dat ze het niet kunnen verkopen. Ze
realiseren zich niet dat het niet gaat om consumentenproducten die volgens
oude methodes verkocht moeten worden, maar om een samenwerking tussen
consumenten en industrie.  Wat men over het hoofd ziet, is dat de groei van
het Internet mede te danken is aan het feit dat gebruikers zichzelf als
participant beschouwen. Nieuwe technologieen worden alleen geaccepteerd als
mensen het zelf mee kunnen vormgeven. Wat bedrijven nu willen is het
Internet in een doosje aanbieden, terwijl ze nog niet weten hoe het Net er
over twintig jaar uit gaat zien. Het is dus essentieel om invloed uit te
oefenen hoe die bandbreedte in de toekomst verdeeld zal gaan worden,
bijvoorbeeld door ruimte voor cultuur te claimen."

Ine Poppe en Marie-Jose Klaver


--
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet toegestaan zonder
* toestemming. <nettime-nl> is een gesloten en gemodereerde mailinglist
* over net-kritiek. Meer info: list@dds.nl met 'info nettime-nl' in de
* tekst v/d email. Archief: http://www.factory.org/nettime-nl. Contact:
* nettime-nl-owner@dds.nl. Int. editie: http://www.desk.nl/~nettime.