nettime-nl: Artikel over overheid en IT, iets voor nettime?

["nils de witte" <nils@nebib.nl>]

Overheidsgeld verstoort startersmarkt voor IT. Twee voorbeelden, uit Ierland
en Nederland

Op 24 en 25 september organiseerde Entreprise Ireland, een soort algemene
dienst ter bevordering van bedrijvigheid in Ierland, een conferentie in Cork
met als thema “EU Seed and Venture Capital Schemes”. Het ging om Europees
beleid op het gebied van financiering van startende ondernemingen, onder
auspiciën van Directoraat Generaal XVI (regionale ontwikkeling) van de EU.
Ook Nederland heeft wel eens geld gekregen van dit DG, onder meer voor de
economische ontwikkeling van Flevoland.

Bij een thema als financiering van ondernemingen, zou je verwachten daar ook
ondernemers aan te treffen. Helaas, onder de 300 aanwezigen was ik de enige.
De overige aanwezigen waren overheidsdienaren en mensen in dienst van
regionale ontwikkelingsmaatschappijen.
De bijeenkomst had veel weg van een feestje, omdat de Ieren, in casu
Entreprise Ireland, 40 mln ECU van de Europese gemeenschap hebben ontvangen
om nieuwe bedrijvigheid te creëren. Met dat geld hebben ze 12 fondsen
opgericht (in samenwerking met andere kapitaalverschaffers) om starters te
financieren. De sfeer was zeer uitgelaten. Maar ik vraag mij af of er wel
reden is tot feest.

Inmiddels is eenderde van het geld uitgegeven. De rest (in totaal gaat het
om 80 mln ECU) moet voor het eind van volgend jaar besteed zijn. Niet
besteed geld moet namelijk worden teruggegeven aan de EU. Door de tijdsdruk
wordt er zelfs op projecten “gejaagd”.

De ambtenaren van de EU pakken het best verstandig aan. Als voorwaarde voor
hun bijdrage willen ze, dat anderen net zoveel geld bijpassen als zij
investeren, dat niet meer dan 4% op mag gaan aan kosten en dat het geld
uitgezet wordt tegen marktconforme voorwaarden. Keurige regels.

Marktconforme voorwaarden, betekent dat voor kosten, risico en rendement
dezelfde criteria gelden als voor commercieel geld. Als er “commercieel
 geld” beschikbaar is waarom moet er dan “overheidsgeld” op de markt
gebracht worden? Is de overheid überhaupt in staat “marktconform” te werken?
Alleen de aanvraag bij  DG XVI en het oprichten van de fondsen kostte de
Ierse overheid al 8 mln ECU en dan is er nog geen cent geïnvesteerd in
nieuwe ondernemingen. Bovendien moeten de fondsen professioneel (lees: tegen
betaling) gemanaged worden. Het verbaast mij niets als straks 25 à 30 mln
ECU opgaat aan “beheerskosten” en dat lijkt mij niet erg marktconform.

Mijn eerste vraag op de conferentie was dan ook gericht op de reële
kostenstructuur. Daarop kwam geen concreet antwoord. Het deed volgens de
gastheren ook niet ter zake, want die kosten werden gedragen door de “Ierse”
overheid.

De overheid mag niet concurreren met bestaande marktpartijen. Bij
overheidsmaatregelen moet daarmee rekening gehouden worden. Daarom luide
mijn tweede vraag: waar zijn de Ierse “Business Angels” gebleven? (zie
[kader]) Antwoord: “In Ierland zijn geen rijke mensen en als ze rijk zijn
kopen ze alleen maar grote huizen en investeren ze niet in nieuwe
ondernemingen.

Waanzin natuurlijk. Het Ierse initiatief concurreert zwaar met bestaande
financiële structuren, waaronder die van particuliere investeerders en de
Business Angels. Het plempen van zulke sommen geld in een prille, zich net
ontwikkelende markt lijkt een beetje op die koe, die een bommetje maakt in
het zwembad.

Dit zo lezend, vraag je je af, waar die Ieren mee bezig zijn. De EU wil
graag helpen regionaal economische ontwikkeling te stimuleren. Helaas komt
van hun mooie plannen weinig terecht. In het Ierse geval heeft hun donatie
vooral geleid tot feeststemming onder ambtenaren en dure adviseurs en is de
ontwikkeling van "natuurlijke"  geldstromen richting de starters adequaat
voorkomen. Ik houd mijn hart vast bij de gedachte dat de EU nog vele
miljarden ECU klaar heeft liggen voor nieuwe programma´s.

Voor alle duidelijkheid, het financieren van starters is niet eenvoudig. Het
gaat vaak meer om praktische ondersteuning dan om geld en het is erg
risicovol. Het is overigens wel prima te doen. Vooral als je subtiel omgaat
met de mogelijkheden die de markt biedt en mits je alle partijen (zowel
banken, participatiemaatschappijen en overheid als particulieren) bij het
geheel betrekt en laat samenwerken. Als dat dan lukt, heb je de meest
effectieve startersfinanciering die je je kan voorstellen. Zelf besteed ik
veel tijd aan het mobiliseren van allerlei partijen op het gebied van
startersfinanciering en velen zien inmiddels het nut van samenwerking in.

De Ierse situatie doet me trouwens sterk denken aan een Nederland
Overheidsinitiatief: Het Twinning Netwerk voor starters in de informatie
technologie, van het ministerie van Economische Zaken. Ik geloof dat het
initiatief inmiddels 100 miljoen gulden gaat kosten.

Bij het Twinning initiatief wordt er met veel bombarie, een grote bom (met
duiten) op de markt gegooid. Echter zodra er subsidiegeld te verdelen valt,
stokt de marktwerking. Laat staan dat er nog enige vorm van samenwerking
ontstaat. Ieder vergeet zijn mogelijke partners en gaat, niet zelden
ellebogenwerkend, achter dat geld aan.

Het gevolg: door de goede bedoelingen van EZ is de marktwerking bij de
financiering van IT- starters (die net lekker tot ontwikkeling kwam) voor
enkele jaren uitgeschakeld. De particuliere investeerders en business angels
steken hun geld niet meer in hoogwaardige IT bedrijven en de IT- ondernemers
moeten eindeloos omdat het Twinninggeld niet voor het eind van het jaar
beschikbaar komt.

Het agressieve publiciteits- en marketinggebulder van het Twinning Netwerk
overstemt elk geluid van de bestaande marktpartijen. Kritiek op de enorme
kosten die zijn gemaakt nog voordat ook maar één starter is geholpen, wordt
bestempeld als kinnesinne, bedoeld om het feestje te verstoren. Binnenkort
zal de overheid wel mòeten investeren in IT-starters omdat er ook in
Nederland geen Business Angels (meer) zijn.

Het Twinning Initiatief verdient dus bepaald geen schoonheidsprijs. Onbegrip
voor echte marktwerking en het opzij duwen van andere  investeerders komt de
starters niet ten goede. Zoals de Ieren geen reden tot feesten hebben,
hebben wij dat evenmin.

[kader]
In Nederland worden starters vaak gefinancierd door vrienden en familie
(80%) of door z.g.n. “Business Angels”. Dat zijn ondernemers die hun eigen
bedrijf verkocht hebben en nu geld en tijd investeren in nieuwe bedrijven.
Deze “Angels” zijn erg belangrijk, omdat zij de ondernemer door dik en dun
steunen met kennis, kennissen en kapitaal. “Angels” zijn de natuurlijke
bondgenoten van de startende ondernemer. Zij zijn zeer efficiënt (maken
nauwelijks kosten, doen alles zelf) en ook effectief (ze behoeden de
ondernemer voor de ergste misstappen).

[einde kader]


Nils de Witte is één van de oprichters/directeuren van de Nederlandse Beurs
voor Investeringen in Bedrijven en Ondernemingen (NeBIB BV), een bedrijf dat
contacten legt tussen vragers en aanbieders van risicodragend vermogen.
www.nebib.nl





--
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet toegestaan zonder
* toestemming. <nettime-nl> is een gesloten en gemodereerde mailinglist
* over net-kritiek. Meer info: list@dds.nl met 'info nettime-nl' in de
* tekst v/d email. Archief: http://www.factory.org/nettime-nl. Contact:
* nettime-nl-owner@dds.nl. Int. editie: http://www.desk.nl/~nettime.