geert lovink on Mon, 30 Apr 2001 08:05:27 +0200 (CEST)


[Date Prev] [Date Next] [Thread Prev] [Thread Next] [Date Index] [Thread Index]

[Nettime-nl] Bilwet: De Stadswaan


De Stadswaan
Door Bilwet

Zoals men in Engeland van oudsher de idylle van het leven op het
land koesterde, wordt in Europa tegenwoordig de stad aanbeden. De
landadel heeft in het grootgrondbezit ooit een reservaat toegewezen
gekregen om haar privileges in de tijd te bestendigen. Hetzelfde
ambieert nu de grootstedelijke bourgeoisie, of wat daar nog van
rest. Ze wil de stad heroveren, niet alleen als nostalgische
wensdroom, maar ook als politiek ontwerp. 'Er moet wat te doen
zijn,' is het credo van de Standortpolitik. Niets zonder toneel - en
de stad is bij uitstek het theater voor de filevormers. Temidden van
de random bewegingen van het data-, auto- en vliegverkeer zoekt men
naar een cultureel baken om op aan te sturen. Het moet ergens heen
gaan. We zijn toch niet voor niks onderweg? Een nieuwe vorm van
campanilismo: de city als het ideaal van de stedelijke massa.

De stad is, anders dan metropool en agglomeratie, een voorstelbare
eenheid. In de stad vind je niet alleen de aspecten geschiedenis en
cultuur terug, maar ook de intermenselijke harmonie en het
welbegrepen eigenbelang. Deze elementen zijn projecteerbaar en
gemakkelijk samen te vatten in een toeristische presentatie. De stad
en haar identiteit: iets wat je kunt zoeken en metterdaad zult
vinden ook. Wat leeft er in Essen? Meer dan u zou denken. Een half
miljoen bezoekers van de autobeurs. Een sporthal met wekelijkse
wonderdoening onder het verwachtingsvolle oog van duizenden. Het
verbouwde winkelcentrum dat net een actie is begonnen. Links een
markt voor tweedehands motorfietsen. De kraampjes op het grote plein
en een bronzen stem die de gelovigen roept. Een voetbalwedstrijd die
zonder incidenten verloopt. Een beheersbaar drugsprobleem. Veel
wandelaars in het park vandaag. Opzichtig vertoon van welvaart die
de sociale vrede niet verder verstoort. Dit alles onder supervisie
van een zelfgekozen en bedrijfsmatig opererend bestuurscollege.

In haar groei heeft de stad lange tijd te kampen gehad met een
slechte naam. Verkrotting viel samen met de trek naar de
buitenwijken en even leek de stad zich daadwerkelijk op te lossen en
weg te rotten in heel haar overbodigheid. De wijken bleken ineens
bevolkt te worden door Koerden, krakers, zwartwerkers, Tamils,
alleenstaande moeders, beursalen en andere stagieres. Dit leverde
interessant beeldmateriaal op voor multiculturele mediaproducties,
maar het was geen stadsbevolking, laat staan een reeel bemiddelbaar
arbeidsaanbod. Temidden van deze armzalige veelkleurigheid wenst de
succesvolle jeugd van gisteren haar meerwaarde te beleggen. De
bourgeoisie keert terug en betrekt het stadsgezicht. Onder het mom
van stedenmarketing begint ze de alomtegenwoordige sociale kwestie
te maskeren. Er komen aantrekkelijke projecten die de eer en goede
naam van de stad hooghouden: een nieuwe stationswijk met
internationale uitstraling, culturele centra, een Japans bedrijf,
het eigentijds museum van een Italiaanse architect, extra
parkeergelegenheid, een gerestaureerde torenspits, het
huiskamerproject voor thuislozen, gezellige horeca, een
softwarehuis, het regionaal centrum van de extramurale zorgsector,
een science park, meer politie op straat.

Waar is het verval gebleven? Het wordt onzichtbaar gemaakt door
middel van aanhoudende, niet verslappende vernieuwing. De zonering
zoals we die kennen uit de Amerikaanse steden, dient te worden
uitgevlakt en aan het menselijke oog te worden onttrokken. Er mag
geen sprake zijn van vervallen binnensteden, ghetto's voor Turken en
Afrikanen, of buurten van de witte onderklasse. Er worden nu al
wraakacties ondernomen door varia schoonmaakploegen die op afroep
vervuilde woningen ruimen en vervaalde straten opzomeren. Alles
wordt teruggespeeld naar het geval zelf. De asocialen zijn
uitgestoten omdat ze het hulpaanbod weigeren. Zij worden permanent
opgejaagd door instanties die eropuit zijn hun wilsbekwaamheid
alsnog op te krikken. Nu de daklozen hun bestaansrecht toegewezen
hebben gekregen, moeten ze zich met die status tevreden stellen, ja,
zich er ostentatief mee identificeren. Zo wordt van een
beklagenswaardig lot een geregisseerd beleven gemaakt.

De strijd tegen de eenzaamheid is beslecht. Men wordt ingevoegd in
een herkenbare categorie (bijvoorbeeld bejaarde gastarbeiders) zodat
er van een diffuus schuldgevoel geen sprake meer hoeft te zijn. Je
pakt gewoon de telefoon als het je te veel wordt. Eenzaamheid is
niet langer de condition urbaine, maar een gevoelen dat enkelingen
treft. Het amorfe en passieve karakter van de stedelijke massa is
opgelost. Eenzaamheid is niet langer de kenmerkende eigenschap van
het stadse leven. Je moet gewoon je toevlucht zoeken in een syndroom
of eigenheid. Doe je dat goed, dan wordt er vanzelf, via een netwerk
van contacten, voor je gezorgd.

De stadstaat leeft van sociale reconstructies, niet alleen van haar
imago. Het imago is meer dan alleen maar een teken, ontworpen voor
de mediawerkelijkheid. Het moet geactiveerd worden, energie
verbreiden. De stad moet de straat op, vandaar al die herdenkingen,
herprofileringen, buurtevenementen, openlucht concerten,
rommelmarkten, carnavaloptochten, vuurwerk en fanfares, waar men van
heinde en verre op afkomt om het spektakel mee te maken. En deze
logistieke operaties zijn allesbehalve virtueel of televisueel. Het
zijn de oefeningen van de infrastructuur en haar functionarissen,
waarbij alle denkbare technologie wordt ingezet om het feest te doen
slagen (inclusief de rampenbestrijding). Een zelf-uitgeroepen
noodtoestand moet de ervaring creeren die de stadsnormaliteit
definieert. Dit is de kunstmatige orde rond het jaar 2000: een
stabiliteit, gebaseerd op een voortdurende, incidentele beweging. De
stad is niet langer uitgestorven of overbevolkt, maar vult zich keer
op keer met beweging. Terwijl in de zomer de bewoners in groten
getale de stad verlaten op weg naar overvolle stranden en
natuurreservaten, stroomt een niet minder groot aantal toeristen
toe, om deel te hebben aan een lokale ervaring die niet belichaamd
wordt door haar bewoners, maar door de drukte in de stad pur sang.
En op haar beurt schept dat immer meer werkgelegenheid.




______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).