[Nettime-nl] 'Gated community'? Re: [Discussie] brief aan leden en bestuur VOD

[ReindeR Rustema <rrr@dds.nl>]

Tijdens het lezen van de brief van Joost moest ik terugdenken aan
mijn eigen woorden op het Smallzine forum waar dit hele idee voor de
vereniging in feite ontstaan is. Wat ik daar schreef lijkt enigszins
op wat Joost (onder andere) zegt.
http://forum.smallzine.nl/show.php?id=000143

>Ik wil ook niet zoveel veranderen hoor. Het alleen iets rendabeler
>maken door mensen te laten betalen. Er zullen misschien wel 100000
>gebruikers afvallen, maar dan hebben enkele duizenden er een prima
>service aan over en kan het cultuurgoed genaamd DDS in stand
>blijven. Bedenk dat zoiets als The Well ook blijft bestaan omdat men
>gewoon geld overmaakt. En zo armlastig zijn we toch niet in
>Nederland? Wel gierig, zeker. Dat is af en toe erg jammer.

Daniel Boon schrijft er zelfs onder
>Ik heb er best 5,- per maand (ofzo) voorover om alleen mijn @dds.nl
>adres te houden!!

Dat lijkt op dat bedrag van f80,- per jaar dat ik hoor rondzoemen in
de geruchten over de grootschalige e-mail voorziening...

Maar sinds ik het bovenstaande schreef ben ik enigszins van mening
veranderd. Die aanpak van The Well is namelijk typisch Amerikaans. Ik
weet het fijne er niet van maar ik heb begrepen dat er in de San
Francisco Bay Area een provider is met die naam die begonnen is als
BBS in het pre-internet tijdperk. Die computer werd gefinancierd door
de gebruikers die geld aan de eigenaresse overmaakten, dat is zo op
internet verder gegaan en zo is er een fijn clubje gelijkgestemde
mensen die heel tevreden zijn met The Well die van hen zelf is. Het
lijkt op een 'gated community', een fijne plek voor een zelfde soort
mensen met hek eromheen en slagboom bij de ingang waar je als
niet-lid niet makkelijk binnenkomt noch weggaat.

Als je gevrijwaard wilt blijven van reclame en dergelijke moet je
cash betalen in die benadering. Binnen de Nederlandse context had ik
gerekend buiten het prachtige fenomeen van de vereniging en de
solidariteit tussen mensen die dat impliceert. De doelstellingen van
een vereniging zijn doorgaans maatschappelijk gemotiveerd en iedereen
in het land heeft dagelijks baat bij het goede werk dat verricht
wordt door de gekst mogelijke verenigingen in het land.

Niet-leden zouden er in dit verband zelfs gratis e-mail, webspace en
andere internet diensten aan over kunnen houden omdat het gedragen
wordt door de contributies van verenigingsleden, gelden van sponsors
(ook bekend als 'commercie'), donaties van donateurs en natuurlijk de
onvermijdelijke 'subsidies' van 'de overheid'. Er wordt enorm veel
belastinggeld rondgepompt in dit land en veel daarvan komt bij
verenigingen terecht omdat die zich zo doeltreffend inzetten voor het
algemeen belang (geformuleerd in de statuten). Ze doen dat beter dan
bijvoorbeeld besloten vennootschappen. Kenmerkend voor besloten
vennootschappen is dat ze per definitie het belang van de
aandeelhouders voorop stellen. Doorgaans staan de belangen van
aandeelhouders op afstand van die van de maatschappij.

Het essentiële verschil tussen de benaderingen van de vereniging en
de BV is vooral de manier waarop het georganiseerd gaat worden. Het
lijkt er ondertussen op dat je met zekerheid kunt stellen dat er
mensen zijn die geld willen betalen. Uit de enquete blijkt dat
(verbazend veel buitenstaanders denken dat de enquete van de
vereniging afkomstig is!), uit de postings op het Smallzine forum
blijkt het, en ten slotte de aanmeldingen voor lidmaatschap van de
vereniging zijn er bewijs van.

De vraag is of men bij voorkeur geld wil betalen aan een vereniging
of aan een BV en hoeveel geld wil men betalen en wat verwacht men
voor dat geld?

Wat dit eerste betreft heb ik de indruk dat er nogal wat leden zijn
die in geen geval geld van de vereniging naar een BV willen zien
gaan. Ook al zou de doelstelling van de vereniging er eenvoudiger mee
behaald kunnen worden. Het zou trouwens ook een compromis zijn dat
alleen ingegeven wordt door de toevallige omstandigheid dat de DDS
van een Stichting een BV met winstoogmerk is geworden. Als DDS nog
een stichting zou zijn zou het al wat minder problematisch zijn
vermoed ik in.

Als bewoners individueel geld moeten betalen aan de BV heeft dat tot
resultaat dat er mensen zijn die niet kunnen of willen betalen en dan
afhaken. Een nadeel van een dergelijke 'gated community' is daarom
dat het zichzelf onzichtbaar maakt omdat er mensen buitengesloten
worden. Als het gratis en laagdrempelig is sta je midden in het
openbare leven. Dankzij de grote aantallen bewoners heeft de
gemeenschap evenzoveel banden met de maatschappij. Natuurlijk zitten
daar ook sprinkhanen tussen maar als je de uitbuiters en profiteurs
met hoge hekken buiten gaat houden dan sluit je ook gelijk een boel
anderen uit die je wel binnen wilt halen. Zelf vind ik het enorm
gevaarlijk om te denken in categoriën gebruikers. In ons allemaal zit
een beetje sprinkhaan, maar ook bezorgdheid om privacy en ook aversie
tegen reclame-uitingen. Ik ken ook zogenaamde sprinkhanen die ook nog
eens kunstenaar zijn op zoek naar webspace voor mooie projecten en
ook de andere nobele doelstellingen van DDS delen. Geld heffen als
sprinkhanen filter is daarom een onaantrekkelijke methode.

Hoeveel geld men wil betalen en wat men verwacht in ruil voor dat
geld is onduidelijk. In plaats van te kijken naar hoeveel geld er uit
de bewoners te halen is bij welke diensten zou ik liever de vraag
omkeren. Als de beoogde diensten hetzelfde zijn, wat zijn dan de
kosten en hoe kunnen die het best gedekt worden? Deze vraagstelling
hoort ook typisch bij een not-for-profit benadering. Het belang is
niet om geld te verdienen maar om de maatschappelijke dienstverlening
te garanderen en daar financiering bij te zoeken.

Zo is het in het verleden gedaan heb ik begrepen. De activiteiten aan
de inkomstenkant bestonden uit professionele activiteiten die
uiteindelijk ondergebracht werden in BVs. Een volledig nieuwe optie
die nog niet geprobeerd is is het geld vragen aan de gebruikers zelf.
Dit is de benadering die de BV en de vereniging in feite allebei
voorstaan (hoewel de vereniging ook veel andere inkomstenbronnen wil
aanboren). Het onderscheid tussen de twee is dat de vereniging
slechts kostendekkend wil opereren en de betaling vrijwillig te
laten. In de benadering van de BV is de betaling verplicht en worden
er mensen buitengesloten die niet willen betalen. Daarin ontbreekt
die solidariteit tussen de bewoners van DDS onderling.

Als de vereniging gratis aantrekkelijke diensten zoals e-mail,
webspace, subdomeinen en wat niet al gaat leveren aan alle
DDS-bewoners dan lopen we het risico dat we aan een zogenaamde
sprinkhanenplaag ten onder gaan. Een probleem dat de benadering van
de BV niet kent. Hoe kunnen we dit gevaar afwenden? Het lijkt me een
te draconische maatregel om a priori banden te gaan leggen aan de
maximum faciliteiten die bewoners van DDS mogen gebruiken. De
structuur van de vereniging lijkt me mogelijkheden bieden om sociale
controle ook in cyberspace te stimuleren.

Als voor alle bewoners zichtbaar is welke gebruikers traffic en
ruimte opslurpen (ten koste van anderen) kunnen de bewoners er gelijk
zelf op afstormen om het aanbod te controleren. Het overtreden van
copyrights is bijvoorbeeld een eenduidig criterium om iemand op aan
te spreken en te vragen het aanbod aan te passen ("haal de MP3s en
porno van je site"). Tenzij men vind dat het een noodzakelijke
copyright schending is, dan zou de gemeenschap kunnen besluiten die
kosten te accepteren ten koste van iets anders ("interessant, die
Scientology documenten"). Deze discussies geven kracht en eenheid aan
de gemeenschap, men moet rekening houden met elkaar en samenwerken.
Individuen die het niet eens zijn de moraal in de gemeenschap moeten
hun heil elders zoeken. Een 'gated community' zet weinig aan tot
gemeenschapszin omdat daar betaalde ordediensten in zijn die geen
discussie over gedrag toestaan. Daar is weinig debat en controverse,
er zijn geen ethische kwesties, er is geen goed of slecht. Je hebt
betaald of niet, je bent binnen of buiten, je hebt je aan de regels
te houden of het contract wordt opgezegd.

In mijn volgende e-mail ga ik in op de impliciete aanname in dit
verhaal dat er gratis e-mail voor alle bewoners van de stad dient te
zijn. Wat verwacht men terug na betaling van contributie aan
vereniging dan wel de huur van een account bij de BV?

ReindeR

______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).